Przejdź do zawartości

Solec (województwo opolskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Solec
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Biała

Liczba ludności (2011)

198[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-210[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0491541

Położenie na mapie gminy Biała
Mapa konturowa gminy Biała, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Solec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Solec”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Solec”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Solec”
Ziemia50°22′56″N 17°43′18″E/50,382222 17,721667[1]

Solec (dodatkowa nazwa w j. niem. Altzülz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 198 osób[2].

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 6 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Leży na obszarze 389,9 ha. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj pszenica, rzepak i buraki cukrowe[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7].

Środowisko naturalne

[edytuj | edytuj kod]

W Solcu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Solca wynoszą 621 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].

Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy soli kuchennej[9]. Polską historyczną nazwą miasta była nazwa Solec. Heinrich Adamy w swoim spisie nazw miejscowości na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia genezę nazwy „Von der Saline Czulicz bei Bialy kommt der name Zülz” (pol. Od salin Czuliczów obok Białej wywodzi się nazwa Zülz)[9]. Niemiecka nazwa Zülz pochodzi więc od zgermanizowanego nazwiska śląskiego rodu Czuliczów, do których należała salina (miejsce pozyskiwania soli) usytuowana w okolicy obecnej miejscowości Biała. Topograficzny opisu Śląska z 1865 roku wymienia miasto Biała (Zülz)[10] oraz leżący w pobliżu Solec (Alt-Zülz)[11] we fragmencie „Alt-Zülz (1534 Soletz, polnisch Sollec)”[11].

12 lutego 1948 r. ustalono urzędową polską nazwę miejscowości – Solec, określając drugi przypadek jako Solca, a przymiotnik – solecki[12].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: de Solech (1278), in Antiquo Culcz (1285), de Antiquo Czulz (1285), in Antiquo Zculz (1285), Czultz, de Zeulcz, districtus Belnensi ordini S. Johannis (1350), Echar- dus … de Sulcz (1354), der alte Czulcz (1383), Solecz antiquum … alias Czulcz antiquum (1447), Soletz (1534), Solecz (1635), parochus Solecensis, in villa Solec (1679), Culc (1687), Alt-Ziltz, Silesius Cilcensis, pro capellano Cilcii, Alt-Ziltz, Zilcenses, In pago Alt-Ciltz (1687), Alt Zultz, P[ol.] Solec (1736), Alt Zulz (1743), Alt-Zulz, pohln. Solez (1784), Zulz, Alt-, Sollec (1845), Altzulz (Solec), Zulz Alt (Solec) (1900), Solec – Alt Zulz (1939), Altzulz (1941), Altzulz – Solec, -lca, solecki (1948), Solec, -lca (1982)[13].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Solec (Alt Zülz) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na mapie z 1804

Wieś lokowano w 1225[14]. W Solcu istniała komandoria joannitów. Komtur był proboszczem kościoła. Zakonnicy żyli z ofiar parafian, prowadząc równocześnie folwark. Pierwszy kościół drewniany wzniesiono w 1285. Drugi kościół murowany zbudowano w 1525. Obecny kościół neobarokowy jest z 1904. Konsekrowano go w 1912. Joannici prowadzili parafię do kasaty klasztorów na Śląsku w 1810[15]. Obecnie w Solcu ma swoją siedzibę rzymskokatolicka Parafia św. Jana Chrzciciela, administracyjnie należąca do dekanatu bialskiego w diecezji opolskiej[16]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu grabie w słup, za nimi skrzyżowane dwa cepy, a w otoku napis: ALTZÜLTZER: GEM: S / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Solec / Powiat Prudnicki)[19].

Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 270 mieszkańców Solca 12 posługiwało się językiem niemieckim, a 258 językiem polskim[20]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Solec znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[21]. Do głosowania uprawnionych było w Solcu 195 osób, z czego 145, ok. 74,4%, stanowili mieszkańcy (w tym 136, ok. 69,7% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 193 głosy (ok. 99,0% uprawnionych), w tym 192 (ok. 99,5%) ważne; za Niemcami głosowało 167 osób (ok. 86,5%), a za Polską 25 osób (ok. 13,0%)[22]. W Solcu działało graniczne przejście drogowe uruchomione na czas głosowania. Po zakończeniu plebiscytu, Niemcy przeprowadzili dwa ataki na straż graniczną w Solcu, podczas których doszło do strzelanin[23]. W latach 20. XX wieku powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej[24].

Na frontach II wojny światowej zginęło 32 mieszkańców Solca. Tablice z ich nazwiskami postawiono przy pomniku upamiętniającym poległych w I wojnie światowej[24]. W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Rosjanie tymczasowo ewakuowali przez Solec do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[25].

W latach 1945–1950 Solec należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia[26], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia[27]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej[28].

W 1949 we wsi znajdowała się szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[29]. Podczas dożynek w 1991 w Solcu w miejscu, w którym przebiegała granica plebiscytu, postawiony został obelisk z tekstem: In der Heimat bin ich geboren. Drum gabich sie auch nicht verloren. O/S Abstimmungsgrenze 20.03.1921 (pol. W tej ojczyźnie jestem urodzony, dlatego nie oddam jej na zgubę. Granica plebiscytowa 20.03.1921)[30]. W 2004 Solec przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[31].

Mieszkańcy

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[32]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Goloki[33].

Liczba mieszkańców wsi

[edytuj | edytuj kod]

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół i cmentarz

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[41]:

  • kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, z l. 1902–1904
  • cmentarz kościelny.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Solcu chronione są ponadto[42]:

  • układ ruralistyczny wsi
  • kapliczka

Pomniki i obiekty upamiętniające

[edytuj | edytuj kod]
  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w Solcu powstały w latach 20. XX wieku jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Dostawiono do niego dwie tablice, każda z szesnastoma nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Na każdej tablicy znajduje się symbol Krzyża Żelaznego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[24].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

W Solcu siedzibę mają firmy Zakład Murarski Badura Roman, Murarstwo Badura Jan i „Badura” Firma Budowlana, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[43].

Transport

[edytuj | edytuj kod]

W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1208O relacji Biała – Solec – Rostkowice – Wilków – Mionów – Błażejowice Dolne – Mochów oraz nr 1256O relacji Nowy Browiniec – Browiniec Polski – Solec – Biała – Ligota Bialska – Otoki[44].

Solec posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem, Prudnikiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[45].

Transport autobusowy w Solcu obsługiwany był przez PKS Prudnik[46]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[47]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[48], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[49]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[50]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Solcu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[51]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[52].

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości Solec znajduje się e-Centrum, czyli sala edukacyjna wyposażona w komputery multimedialne. W tej sali odbywa się wiele zajęć edukacyjnych.

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

W Solcu działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[53].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

W Solcu znajduje się katolicki kościół św. Jana Chrzciciela, który jest siedzibą parafii św. Jana Chrzciciela (dekanat Biała)[54].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]
Wjazd do Solca od strony Białej. Po prawej tablica z nieoficjalnym herbem wsi.

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Solcu[55]. Przez Solec przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[56].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Solec prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[57].

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]

Przez Solec prowadzą szlaki turystyczne:

Szlaki rowerowe

[edytuj | edytuj kod]

Przez Solec prowadzą szlaki rowerowe[60]:

Bezpieczeństwo

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)[61].

Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[62]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[63].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 126418
  2. a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1173 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-22].
  6. Solec – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22].
  7. Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  8. Klimat: Solec: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-22].
  9. a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 10, OCLC 456751858 (niem.).
  10. Triest 1865 ↓, s. 1087.
  11. a b Triest 1865 ↓, s. 1094.
  12. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 grudnia 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. M.P. z 1948 r. nr 14, poz. 55.
  13. Urszula Bijak: Nazwy miejscowe Polski, t. XIV, So-Stą, hasło „Solec (3)”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2018, s. 60. ISBN 978-83-64007-50-7.
  14. Halina Zofia Szulc: Typy wsi Śląska Opolskiego na początku XIX wieku i ich geneza. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 27.
  15. Piknik rycerski w Solcu [online], web.archive.org, 12 listopada 2014 [dostęp 2020-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-12].
  16. Rocznik Diecezji Opolskiej. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 2006, s. 82–83. ISBN 83-7342-095-9. (pol.).
  17. Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  18. Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  19. 839 Altzülz (Solec) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 12 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  20. a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 75.
  21. Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  22. Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 7. [dostęp 2013-07-05]. (fr. • pol.).
  23. Usiłowane rozbrojenie policji plebiscytowej, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 84, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 14 kwietnia 1921, s. 4.
  24. a b c Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  25. Antoni Barszczyński, Oswobodzenie Prądnika, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 9 (49), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 16 marca 1947, s. 3.
  26. Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  27. Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 12, Opole: Prezydium WRN, 27 grudnia 1954, s. 10–11.
  28. Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  29. Śląsk 1949 ↓, s. 151.
  30. Zapomnieli o korzeniach, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 1 (19), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 13 stycznia 1991, s. 6, ISSN 1231-904X.
  31. Solec [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 8 lipca 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  32. Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
  33. Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  34. Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  35. Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  36. Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  37. a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08].
  38. Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 214.
  39. a b c d Solec [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  40. Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
  41. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 104.
  42. Ewidencja – Gmina Biała [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  43. Lista Rzemieślników [online], cechprudnik.eu [zarchiwizowane z adresu 2023-12-09].
  44. Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26].
  45. Rozkład jazdy PKS na przystanku Solec, gm. Biała [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  46. PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  47. Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  48. Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  49. Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  50. Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  51. Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  52. Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  53. DFK Solec / Alt Zülz
  54. Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
  55. Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  56. Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08].
  57. Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  58. Ścieżki rowerowe – Urząd Miejski w Białej [online], biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22].
  59. Szlakiem zabytkowych kościołów [online], turystyka.biala.gmina.pl [dostęp 2020-08-22] (pol.).
  60. Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
  61. Posterunek Policji w Białej [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  62. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  63. PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]